به محض اینکه رییس جمهور آمریکا، از اولین عکس تلسکوپ فضایی جیمز وب رونمایی کرد، تیم ماسیمو پاسکال وارد عمل شدند تا اولین مقاله درباره این عکس را منتشر کنند.
داستان از این قرار است که پاسکال، اخترفیزیکدانی در دانشگاه کالیفرنیا به همراه تیم چهارده نفره‌اش دست به کار شدند تا با بررسی دقیق تصویر، اولین مقاله علمی JWST را منتشر کنند که با سیزده ثانیه اختلاف به هدف خود نرسیدند.
پاسکال در اینباره گفت:
«ما بی وقفه کار کردیم. دقیقا مثل یک اتاق فرار بود. با 13 ثانیه اختلاف این بازی را باختیم که بسیار خنده‌دار بود.»
برندگان این رقابت، گیوم مالر در دانشگاه دورهام در بریتانیا و همکارانش، تصویر اول JWST را تجزیه و تحلیل کردند. مالر درباره برنده‌شدنشان گفت:
«اینکه بتوانم این داده‌های شگفت‌انگیز را بگیرم و آنها را منتشر کنیم، بسیار لذت‌بخش بود. اگر سرعت عملمان بالاست، چرا باید صبر کنیم؟»
همانطور که مالر توصیف می‌کند، این رقابت سالم و حجم عظیمی از داده‌هایی که روزانه به دست دانشمندان می‌رسد، شروعی برای تحقیقات جدید و بازبینی علم ستاره‌شناسی است. هیجان‌انگیز است، مگر نه؟
طلوع زمان
یکی از توانایی‌های بالقوه JWST نگاه کردن به گذشته، جهان اولیه و دیدن برخی از اولین کهکشان‌ها و ستارگان است. چند روز پیش، این تلسکوپ – که در روز کریسمس 2021 پرتاب شد و اکنون در 1.5 میلیون کیلومتری زمین قرار دارد – دورترین و قدیمی‌ترین کهکشان شناخته شده را مشاهده کرده است.
دو تیم به طور جداگانه، کهکشان را زمانی که مشاهدات JWST را برای بررسی GLASS – یکی از دویست برنامه علمی که برای اولین سال این تلسکوپ در فضا برنامه ریزی شده بود – تجزیه و تحلیل می‌کردند، یافتند. هر دو تیم، یکی به رهبری روهان نایدو در مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان در ماساچوست و دیگری توسط مارکو کاستلانو در رصدخانه نجومی رم، دو کهکشان در دوردست را در داده‌ها شناسایی کردند.
یکی از کهکشان‌ها آنقدر دور است که JWST نوری را که 400 میلیون سال پس از بیگ بنگ ساطع می کند، تشخیص می‌دهد و دیگری که GLASS-z13 نام دارد، 300 میلیون سال پس از انفجار بزرگ دیده می‌شود. کاستلانو درباره این کهکشان گفت:
«این دورترین کهکشانی‌ست که تا به حال پیدا شده است.»
هر دو کهکشان بسیار کوچک به نظر می‌رسند، شاید صد برابر کوچک‌تر از کهکشان راه شیری باشند. با این حال نرخ‌های شگفت‌انگیزی از شکل‌گیری ستارگان را نشان می‌دهند و دارای 1 میلیارد برابر جرم خورشید ما هستند – که بیش از حد انتظار برای کهکشان‌هایی به این جوانی‌ست. یکی از کهکشان‌های جوان حتی شواهدی از ساختار دیسک مانند را نشان می‌دهد. در حال حاضر، نور آنها مطالعه می‌شود تا ویژگی‌های به خصوص‌شان را جمع آوری کنیم.
یکی از برنامه‌های رصدی که توسط جانیس لی در NOIRLab بنیاد ملی علوم در آریزونا رهبری می‌شود، به دنبال مکان‌های تشکیل ستاره با سن کم در کهکشان‌ها می‌گردد. JWST به نمایندگی از تیم لی، کهکشانی را در فاصله 24 میلیون سال نوری از ما به نام NGC 7496 مشاهده کرد که مناطق جوان ستاره‌زایی آن تا به حال در تاریکی قرار داشتند. تلسکوپ هابل قادر به نفوذ به غبار غلیظ و گازی که این مناطق را احاطه کرده است، نبود.
جانیس لی دراینباره گفت:
«قابل توجه ترین نکته این است که NGC 7496 یک کهکشان معمولی است. با این حال، توسط JWST، ناگهان کانال‌هایی را نشان می‌دهد که در آن ستاره‌ها در حال شکل‌گیری هستند. این خارق العاده است.»
همزمان، جان بارنتین، اخترشناس در شرکت مشاوره حفاظت از آسمان تاریک در آریزونا، در یکی از اولین تصاویر JWST به کشفی عجیب‌تر دست یافت. تصویر این تلسکوپ از سحابی حلقه جنوبی، در فاصله 2500 سال نوری از زمین، وضوح قابل توجهی را نشان داد.
در این عکس، یک کهکشان جالب که به صورت لبه‌ای دیده می‌شود – نقطه‌ای منحصربفرد برای مطالعه برآمدگی مرکزی کهکشان – که قبلاً به‌عنوان بخشی از خود سحابی به اشتباه شناسایی می‌شد.
بارنتین گفت:
«ما این تلسکوپ فوق العاده حساس را داریم که می‌خواهد چیزهایی را که حتی نمی‌دانستیم به دنبالشان هستیم، آشکار کند. ارزش آن را دارد در هر تصویری که جیمز وب می‌گیرد، پس‌زمینه را به دقت نگاه کنید.»
سخن آخر
انقلابی در ستاره‌شناسی و شناخت ما از کیهان در راه است و تا جایی که می‌توانید با تمام وجود تک تک این لحظات تاریخی را ثبت کنید. این کشفیات دست کمی از سفر به ماه ندارند!
نویسنده مقاله: مهدیس نصراله‌زاده
